شرۆڤەکارێکی عەرەب: مانەوەی ئێران باشترە لە سەرکەوتنی ئیسرائیل

ئاژانسی هەواڵی مێهر، بەشی نێودەوڵەتی: محەمەد حەسەن سوەیدان توێژەری پرسەکانی ڕۆژئاوای ئاسیا لە لێکدانەوەیەک کە لە ماڵپەڕی "The Cradle"دا بڵاوی کردەوە، لە خوێندنەوەیەکی هەڵسەنگاندنکارانەدا، سەبارەت بە هەڵویستی وڵاتانی عەرەبی هەمبەر بە ڕووداوەکانی ئەمدواییە و هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران، دەڵێت: ئەو وڵاتانە، لاوازبوون یان سڕانەوەی ئێران بە قازانجی خۆیان نابینن، بەڵکوو ئەوە بە هەڕەشەیەکی ڕاستەوخۆ بۆ سەر بوون و ئاسایشیان دەزانن.

سوەیدان دەشڵی: ئەگەرچی وڵاتانی عەرەبیی بەستێنی کەنداوی فارس، ئێران بە ڕکابەرێکی ستراتژیکیی خۆیان دەزانن، بەڵام ئێستا خەریکی پێداچوونەوە بە هاوکێشە ئەمنییەکانیاندان و بەو باوەڕە گەیشتوون کە ئێرانێکی خۆڕاگر و خاوەن هێزی بەرەنگاری، باشتر لە ئیسرائیل کە بەبێ هیچ ئاستەنگێک بەدوای وەدی‌هێنانی پرٶژەگەلی زێدەخوازانەی خۆی لە ناوچەیە.

سەردێرە سەرەکییەکانی ئەو لێکدانەوەیە بە گوێرەی خوارەوەن:

1. گۆڕانکاری لە هەلسەنگاندنی ستراتژیکی جیهانی عەرەب: وڵاتانی عەرەبی تێگەیشتوون لە لاوازبوونی یەکجاریی ئێران، بەرابەرە لەگەڵ نەمانی دوایین مەتەرێزی بەرگرانە لە بەردەم زێدەخوازیی ئیسرائیل و کرانەوەی دەستی زایۆنییەکان بۆ پێشخستنی سیاسەتی دەستدرێژکارانەیان بۆ سەر هەموو ناوچەکە.

‏2. سەرکەوتنی ئیسرائیل، هەڕەشەیە بۆ سەر وڵاتانی عەرەبی: ئیسرائیلێکی سەرکەوتوو دەتوانێ بە خێرایی پەیجووری پڕۆژەگەلی داگیرکارانە، گۆڕانی سنوورەکان و گوشار بۆ سەر وڵاتانی عەرەبی (لە پەیوەستی کەرتی ڕۆژئاواییەوە تا داگیرکردنی بەشگەلێک لە خاکی سووریا و لوبنان و هەڕەشەنانەوە بۆ ئۆردۆن و عێراق) بێت.

3. ڕۆڵی بەرگرانەی ئێران لەوپەڕی دروشمەکان: ڕۆڵی ئێران لە پاراستنی هاوکێشەی ناوچەیی تەواو بەرهەستە و توانستی ئێران لە پاراستنی پلانی ئەتۆمیی سەرەڕای هێرشەکان لە پەنای توانستی وەڵامدانەوەی مووشەکیی بە دوژمنان و لەوان کردنە ئامانجی بنکەی هەستیاری عودەید لە قەتەر، نیشاندەری ئەوەیە بەرگریی ئێران لەوپەڕی دروشمەکان.

‏4. لاوازکردنی ئێران، دابەزینی هێزی ململانێی عەرەبەکان: ئەگەر ئێران لاواز یان بسڕێتەوە، وڵاتانی عەرەبی بە کردەوە هیچ هێزێکی چەنەلێدان و ململانێیان چ لەباری ئەمنییەوە، چ ئابووری و سیاسییەوە، لە بەرامبەر ئەمریکا و ئیسرائیلدا نابێت.

‏5. زاڵ‌بوونی مۆدێلی واشنتۆن-تلاڤیڤ لە بری واشنتۆن-ڕیاز: لە ئەگەری کۆنتڕۆڵی ئێران، ئەمریکا چیتر پێویستی بە درێژدان بە هاوبەشیی ستراتژیکی لەگەڵ وڵاتانی کەنداوی فارس نییە و وردە وردە دەکرێنە کڕیار و گوێ‌لەمستانی ڕیسای نوێ ی ناوچەکە کە هەمان مۆدێلی واشنتۆن-تلاڤیڤە.

‏6. پاشهاتە مەیدانییەکان بۆ وڵاتانی عەرەبی: لوبنان بەرەوڕووی هەڕەشەی داگیرکرانی باشوور و سەرچاوە ئاوییەکانی وەک ڕووباری لیتانە. سووریاش بەشگەلێک لە باشووری وڵاتەکەی بە ئاشکرا لە بندەستی ئیسرائیلە. میسر لە ژێر گوشاری وەرگرتنی ئاوارەکانی غەزەیە و ئۆردۆن هەڕەشەی تەڤڵبوونی کەرتی ڕۆژئاوایی و بەدەمیەوە شەپۆلی نوێی ئاوارەکانی لە سەرە.

‏7. ئینتیمای وزە و گوشاری ئابووری: هاوکاتی شەڕەکە ئیسرائیل ڕەوتی هەناردەی گازی بۆ میسر داخست. ئەمە بابەتە سەلمێنەری ئەو ڕاستییەیە کە لە ڕیسای نوێدا، وڵاتانی عەرەبی تەنانەت لە دابین‌کردنی وزەشدا لاواز و بێ‌دەرەتانن.

‏‏8. ڕۆڵی بەرەی بەرخۆدان لە پاراستنی هاوکێشەکان: شکست یان لاوازبوونی ئێران بە مانای ڕووخانی یەکجاریی بەرەی بەرخۆدانە. بەبێ ئیڕان، توانستی حزبوڵڵا، ئەنساروڵڵا، حەشدی شەعبی و گرووپەکانی فەلەستین بە ڕادەیەکی زۆر دادەبەزێت و دەستی ئیسرائیل بۆ هەر هەڵمەتێک دژی ئەو بەرەیانە کراوە دەبێت.

‏9. مەیل بۆ ڕیسایەکی چەند جەمسەری لە بری ئینتیما بە ئەمریکا: ‏ڕێککەوتنی ئەمدواییەی ئێران و عەرەبستان بە ناوبژێتیی چین، وڵاتانی عەرەبی بەو ئەنجامە گەیاند کە تاقە ڕێگەی پاراستنی ئاسایش و سەربەخۆییان، دوورکەوتنەوە لە پاوانخوازی ئەمریکی و هەنگاونان بەرەو ئاراستەی ئەمنیی چەندجەمسەرانە بە هاوبەشێتیی زلهێزانی وەک چین و ڕووسیایە.

‏10. دەرئەنجامە ستراتژییەکان: بۆ وڵاتانی عەرەبی، ئێرانێکی خۆڕاگر و خاوەن دەفرایەتیی بەرگری، ئەگەرچی ڕکابەرە، بەڵام زۆر باشترە لە ئیسرائیلێک کە بەبێ هیچ ئاستەنگ و بە پاڵپشتیی ئەمریکا، بەدوای سەپاندنی هێژمۆنیی سیاسی، سەربازی و تەنانەت جوگرافیی بە سەر هەموو ناوچەکەیە.