هەڵبژاردنەکانی عێراق: پارتە سیاسیەکان چۆن ئامادەی ڕکابەری دەبن؟

بە ڕاپۆرتی ئاژانسی هەواڵی مێهر لە ڕۆژنامەی لوبنانی ئەلئەخبار، بانگەشەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق چووەتە نێو سێهەمین هەفتەی خۆیەوە. زیاتر لە 21 ملیۆن عێراقی لە ڕۆژی 11ی فێڤریە مافی دەنگدانیان هەیە تا 329 نوێنەری پەرلەمان لە نێو زیاتر لە 9 هەزار بەربژێر کە لە 31 هوپەیمانی هەڵبژاردنی ڕکابەری دەدەن، هەڵببژێرن.

کەشی سیاسی و کۆمەڵایەتی لە بواری ناوخۆیی و دەرەکی لەگەڵ کەشی دەسەڵاتداری بەسەر هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی پێشوو لە ساڵی 2021 زۆر جیاوازە. ئەو جیاوازە لە سەقامگیری سیاسی شاراوەتەوە کە بەهۆی سیاستەکانی حکومەتی محەمەد شیاع سوودانی هاتووەتە دی و یارمەتیدەری بەرنامی گەشەیی و چاکسازی پێکهاتەیی بووە و بووەتە هۆی ڕاکێشانی زیاتر لە 100 ملیار دۆلار سەرمایەدانەری دەرەکی. ئەو هەوڵانە زیاتر لە 500 هەزار هەلی کاری بۆ گەنجانی عێراقئ لە کەرتی تایبەت ڕەخساندووە.

لیست و هاوپەیمانیەکان

لە ئەو هەڵبژاردنە زیاتر لە 9 هەزار بەربژێر لە 343 پارتدا دابەش کراون کە لە کۆتاییدا لە زیاتر لە 30 هاوپەیمانی جودا بوونەتەوە. لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووو، کوردەکان و سوننەکان هەر یەکگرتوویی سیاسی خۆیان پاراستووە و ڕێگریان کردووە کە پێکهێنانی پارت یان لیستی زۆر کە دەتوانێت دەنگی خەڵک پەرتەوازە بکاتەوە.

هەرێمی کوردستان

لە هەر‌ێمی کوردستان، 5 لیست هەیە کە 2 لیستی هی دوو پارتی نەریتیە کە حکومەتی هەرێم و پۆستە سەرەکییەکان لە هەرێم و بەغدایان لە کۆنترۆڵە.

لیستەکانی هەرێم بریتین لە:

1. لیستی پارتی بە ڕێبەرایەتی مەسعوود بارزانی کە لە پارێزگاکانی هەولێر و دهۆک دەسەڵاتیان هەیە و لە نەینوا و کەرکووکیس ڕکابەری دەکەن.

2. لیستی یەکێتی بە ڕێبەرایەتی بافڵ تاڵەبانی کە لە پارێزگاکانی سلێمانی و کەرکووکن و لە پارێزگاکانی تریش ڕکابەری دەکەن.

3. لیستی گۆڕان کە لە سلێمانین.

4. لیستی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان کە لە سلێمانی، کەرکووک و هەولێرن زیاتر.

5. لیستی کۆمەڵی ئیسلامی کە لە ناوچەگەلێکی کەم لە هەرێم بەشدارن.

جگە لە لیستە سەرەکیەکان، هەندێک لیستی تریش لەە هەڵبژاردنەکان بەشدارن کە هێزێکی ئەوتۆیان نییە.

سوننەکان

لە ناوچەگەلێک بە زۆرینەی سوننەوە، تەنیا 4 هاوپەیمانی ڕکابەری جیدی دەدەن بۆ چوونی بۆ پەرلەمان:

1. هاوپەیمانی تەقەدوم بە سەرۆکایەتی محەمەد حەلبووسی، سەرۆکی دوو خولی ڕابردووی پەرلەمان.

2. هاوپەیمانی سیادە بە سەرۆکایەتی خەمیس خەنجەر.

3. هاوپەیمانی عەز بە سەرۆکایەتی موسەنا سامرایی نوێنەری پەرلەمان.

4. هاوپەیمانی حەسم، بە سەرۆکایەتی سابت عەباسی وەزیری بەرگری ئێستا.

لەوانەتە لیستی تەقەدوم زیاترین دەنگ لە نێو سوننەکان بە خۆ تەرخان بکات.

شیعەکان

ناوچەکانی زۆرینەی شیعەنشین،زیاترین ژمارەی لیست و هاوپەیمانیان هەیە. بە پێی زانیاریەکانی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن، لیستەکانی شیعە بریتین لە:

1. هاوپەیمانی سازندگی و گەشە بە سەرۆکایەتی محەمەد شیاع سوودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق.

2. هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا بە سەرۆکایەتی نووسری مالیکی سەرۆک وەزیرانی پێشوو.

3. هاوپەیمانی سادقوون، بە سەرۆکایەتی شێخ قەیس خەزعەلی.

4. لیستی بەدر، بە سەرۆکایەتی هادی عامری

5. هاوپەیمانی هێزەکانی دەوڵەت بە سەرۆکایەتی سەید عەمار حەکیم.

6. هاوپەیەمانی ئەساس، بە سەرۆکایەتی موحسێن مەندەلاوی، جێگری سەرۆکی ئێستای مەجلیسی نوێنەران.

7. هاوپەیمانی ئەبشەر یا عێراق، بە ڕێبەرایەتی شێخ هەمام حەمودی سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی عێراق.

8. هاوپەیمانی خزمەت، بە سەرۆکایەتی شەبەل زەیدی و محەمەد ساحیب دەراجی.

9. لیستی ماف، بە سەرۆکایەتی نوێنەری حسێن موئەنەس.

10. لیستی ئەشراقە کانوون، کە پاگەندەی نزیک بە شوێنە پیرۆزەکانەوە دەکات.

جگە لە ئەو لیستانە کە لە ئاستی نەتەوەیی ڕکابەری دەدەن، لیستگەلێکی خۆجەییش لە پارێزگا شیعەنشینەکان چالاکن و ڕكابەری دەدەن. ئەو لیستانە بریتین لە:

1. هاوپەیمانی بەدیل بە ڕێبەرایەتی عەدنان زەرفی کەنزیکە لە هێزە مەدەنی و سێکۆلارەکانەوە.

2. واست ئەجمەل، بەڕێبەرای محەمەد جەمیل میاحی پارێزگای پێشووی واست.

3. هاوپەیمانی قمەم.

4. هاوپەیمانی مەدەنیون، بەڕێبەرایەتی پارتی کۆمۆنیستی عێراق.

5. هاوپەیانی عومقی نەتەوەیی.


ڕاپرسیە ئەنجام دراوەکان تا ئێستا نیشانی دەدات کە هاوپەیمانی سەرۆک وەزیرانی پلەی یەکەم بەدەست دەهێنێت و 16.7 لەسەدی دەنگەکان بەدەست دەهێنێت و لیستی پارتی بە 7.6 لەسەد پلەی دووهەم بە خۆ تەرخان دەکات.