بەشی نێودەوڵەتی: عەبدوڵڵا ئۆجەلان ڕێبەری زیندانی‌کراوی پارتی کرێکارانی کوردستان(پەکەکە) پاش 26 ساڵ زیندان، بۆتە کەسایەتییەکی گرینگ لە هەوڵەکانی تورکیا بۆ کۆتایی‌هێنان بە شۆڕشێکی چوار دەیەیی کوردەکان. ئەوە لە کاتێکدایە کە لە هەوڵێکی بێ‌وێنەدا، سێ یاسادانەری تورکیا لە زیندانی ئیمرالی سەردانی ئۆجەلانیان کرد، تا سەبارەت بە ڕاگەیاندنی چەکدانان و هەڵوەشانەوەی پەکەکە گفتوگۆ لەگەڵدا بکەن. ئەم دیدارە پاش سووتاندنی هێمایینی چەکەکان لە لایەن پەکەکەوە لە مانگی ژوئیە و کشانەوەی ئەو هێزانە لە تورکیاوە ئەنجام درا؛ هەنگاوێک کە بووە هۆی وەستاندنی هێرشەکانی پەکەکە. پێگەی پاوەجێی ئۆجەلان لای گرووپەکەی، ڕۆڵێ گرینگ و حاشاهەڵنەگری لە ڕەوتی ئاشتیدا بەرجستەتر دەکات.
داپەڕێکی هاوسەنگ و وردبینانە
ڕەوتی ئاشتی پێویستی بە هاوئاهەنگیی وردبینانەی نێوان چەند ئەکتەرە: دەوڵەتی تورکیا، خودی ئۆجەلان، ڕێبەریی چالاکی پەکەکە لە عێراق و هێزە هاوئاراستەکانی ئۆجەلان لە باکووری سووریا. ئەردۆغان، بەڵام زۆرتر لە بەک‌گەڕاوەنددا دەوەستێت، بەڵام دیدارە پەرلەمانییەکانی پشتڕاست کردۆتەوە و بە خێرایی لە "لەناوبردنی تیرۆریزم" ناوی لێ بردووە. هەر بۆیە شرۆڤەگەران لایان وایە کە ئەردۆغان ڕەنگە ئەنگێزەی سیاسی و لەوان ڕاکێشانی پاڵپشتیی کوردەەکان بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتوو یان گۆڕینی دەستووری مەبەست بێت.
لە لایەکی ترەوە لێکدانەوەی پەیوەندە ڤیدئۆییەکانی ئۆجەلان لەگەڵ بەرپرسانی پەکەکە لە مانگی مەیدا نیشاندەری پێگەی باڵای ئەوە. بەتایبەت کاتێک کە پەکەکە بۆ هەڵوەشانەوە هان دەدا و جەخت لە چێکردنی ژێرخانی یاسایی و سیاسی بۆ گەڕانەوەی ئەندامانی گرووپەکەی بۆ ناو کۆمەڵگای تورکیا دەکات. ئەو پرسە هەروەها نیشان دەدا کە ڕێبەرانی پەکەکە متمانەیان بە تورکیا نییە، بەڵام وەفاداری و ئەمەگیان بە ئۆجەلان پاراستووە و ئەمەش نیساندەری دەسەڵاتی ئەو و هاوکات متمانەی هوشیارانەی بە بەڵێنەکانی ئەنقەرەیە.
ئاستەنگ و ئاڵنگارییە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان
سەرەڕای پێشکەوتەکان، وەدی‌هاتنی ئاشتیی سەقامگیر هێشتاش ئاڵۆزە. ڕەخنەگرانی کورد و تەنانەت زۆربەی کوردە ئاساییەکان هێشتاش هەمبەر بە ئەردۆغان و ئیرادەی بۆ ڕاپەڕاندنی ڕیفۆڕمی یاسایی و بەرزکردنەوەی مافی کوردەکان، بەتایبەت پاش ساڵگارێک بایکۆتی یاسایی سیاسەتوانانی لایەنگری کورد، ڕەشبینن. ئەگەرچی بایکۆتەکان لە ماوەی دانوستانەکانی ئاشتیدا وەستاوە، بەڵام هەزاران کورد هێشتاش لە زیندانن و دەیان شارەوان و پەرلەمانتاری کورد لە سەر کار لابراون. بەشداریی هاوپەیمانانی ناسیۆنالیستی ڕادیکاڵی وەک دەوڵەت باخچەلی، کە ڕۆڵێکی ناوەندیی ئۆجەلانی پشتڕاست کردۆتەوە، نیشاندری هاوکێشە و هاوسەنگییەکی وردبینانەی سیاسییە کە ئەردۆغان دەبێ بۆ ڕازی‌کردنی کوردەکان پەیجۆری بێت.
پێگە و هەلومەرجی ئۆجەلان
ڕاپۆرتەکان باس لەوە دەکەن کە لە هەلومەرجی زیندانی ئۆجەلان باشتر بووە و ئەو توانیویەتی پەیوەندی لەگەڵ زیندانییە هاوپەیوەندەکان بە پەکەکەوە بگرێت و کتێب و تەلەڤیزیۆنی بۆ دابین بکرێت و لەگەڵ پارێزگارانی دیدار بکات. تیمی یاساییەکەی دەڵێن ئیرادەی بۆ چارەسەریی دیموکراتیکی پرسی کورد نەگۆڕاوە و ئەم پێداگرییەی، وێڕای پێگەی هێمایین و پراکتیگیی بۆ پەکەکە، ئەوی کردۆتە کۆڵەکەی پڕۆسەی ئاشتی.
ئەگەرچی ڕاپەڕاندنی پلانی ئاشتی پێویستی بە هەنگاوی کردەکیی وەک دامەزراندنی چوارچێوە یاساییەکان بۆ گەڕانەوەی ئەندامانی پەکەکە لە هەرێمی کوردستان و ئاوێتەکرانیان لە ژیانی مەدەنیی تورکیا و توانای ئەنقەرە بۆ سازدانی هاوسەنگی لە نێوان نەتەوەپەرەستان و دەسەڵاتی ئۆجەلان و متمانەی کۆمەڵگای کوردییە، بەڵام گەڕانەوەی ئۆجەلان بۆ سەر شانۆی دانوستان، دژوازییەک لە سیاسەتی تورکیا نیشان دەدا کە تێیدا کەسێک کە سەردەمانێک بە تیرۆریست دەناسرا، ئێستا بوونی بۆ مسۆگەرکردنی "تورکیای بێ‌تیرۆریزم" زەروورییە. ئەمەش واتە چارەسەریی کێشەکان لە ڕێگەی پەیوەندی و دانوستان لەگەڵ ئەکتەرانێک کە پێشتر وەلا نرابوون. ئەگەرچی ئەنگێزەکانی ئەردۆغان بۆ ڕاکێشانی پاڵپشتیی کوردەکان دەتوانێ هەم خێرایی ببەخشێت بە دانوستانەکان و هەمیش هەڕەشە بێت.
کەواتە ڕەوتی ئاشتی ئەگەری شکێنەربوونی هەیە و سەرکەوتنی درێژخایەنی پەیوەستە ڕیفۆڕمی یاسایی، دەروەستی پەکەکە و هەستی دادپەروەری و ئاسایش لە نێوان کوردەکاندا. یان باشترە بڵێین، هەر چەند دەسەڵاتی کەسێنیی و لێهاتوویی ستراتژیکی ئۆجەلان دیاریکەرە، بەڵام سەرکەوتنی کۆتایی ئەو پڕۆسەیە گرێی خواردووە بە توانستی ئەنقەرە لە گۆڕینی گفتوگۆ بە گۆڕانکاری سیاسی و کۆمەڵایەتیی پاوەجێ.
Your Comment